Solidarność społeczna w ujęciu Ksiąg pokutnych
Ładowanie...
Data
2021
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN czasopisma
Tytuł tomu
Wydawca
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Wydawnictwo Naukowe
Abstrakt
Artykuł omawia aspekty solidarności społecznej w ujęciu Ksiąg pokutnych (Libri poenitentiales) uwzględniając podział „na solidarność mechaniczną i organiczną”, dokonany przez Émila Durkheima w jego rozprawie doktorskiej O podziale pracy społecznej (1893). Przykładów solidarności społecznej szukamy w Księgach pokutnych (red. A. Baron, H. Pietras, Kraków 2011). Wbrew powszechnie panującym opi-niom, że księgi pokutne to sztywne i bezduszne katalogi czy taryfikatory, okazuje się, że propagują one to, co dziś nazywamy solidarnością międzyludzką, co ukazuje je w pozytywnym świetle. Niechęć do ksiąg pokutnych była nawet powodem ich palenia w IX wieku – z racji uznania ich za nowinkarskie formy pokuty. Wpłynęły one jednak pozytywnie i trwale na zmianę praktyk pokutnych w Kościele. Okazu-je się, że księgi pokutne kryją w sobie treści wskazujące na solidarność organiczną, a nie tylko mechaniczną. Wiele zaczerpniętych z nich przykładów ukazuje człowieka podejmującego pokutę za grzechy jako osobę, z którą należy się solidaryzować. Zarówno pokuta publiczna, jak i prywatna nie była sprawą jedynie penitenta, ale zobowiązywała duchownych nakładających pokutę do czynnego w niej udziału. Księgi pokutne proponują także tzw. zamienniki pokuty, które miały pomagać wspólnocie w pogłębianiu więzi, jednak w praktyce łatwo dochodziło do nadużyć. Księgi pokutne stawiały wysokie standardy społeczne i religijne, oczekując zarówno od pokutującego grzesznika, jak i od pokrzywdzonego wzajemnego pojednania i zgody. Jak trudne jest pogodzenie się z krzywdzicielem, dobrze ilustruje reakcja ludzi na list biskupów polskich do biskupów niemieckich po II wojnie światowej.
Opis
Słowa kluczowe
księgi pokutne, solidarność społeczna, Émile Durkheim, prawo pokutne, przebaczenie, zadośćuczynienie, pojednanie, zgoda