Artykuły
Stały URI dla kolekcji
Przeglądaj
Przeglądaj Artykuły wg Tytuł
Teraz wyświetlane 1 - 20 z 113
Wyników na stronę
Opcje sortowania
- PozycjaA consequence of the notional existence of an effectively calculable yet non-recursive function(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2021) Olszewski, AdamThe present paper is devoted to a discussion of the role of Church’s thesis in setting limits to the cognitive possibilities of mathematics. The specific aim is to analyse the formalized theory of arithmetic as a fundamental mathematical structure related to the theory of computation. By introducing notional non-standard computational abilities into this theory, a non-trivial enlargement of the set of theorems is obtained. The paper also indicates the connection between the inclusion of new functions through the development of axioms and the potential modification of inference rules. In addition, the paper provides an explanation of the role of inclusion of a certain interpretation of the meaning of the axioms of the theory in that theory.
- PozycjaA lived experience or a reason? From an ethics debate to contemporary culture(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-06-29) Hołub, GrzegorzKarol Wojtyła’s debate with Max Scheler is multi-faceted. One of the central issues here is the dispute over the role of a lived experience and a reason in the structure of moral action. What is the starting point for providing an answer to the moral appeal directed at the human person? Is it a lived experience of an axiological quality called ‘value’ or a rational reason in which the value experienced is only one of the elements? Scheler is essentially in favour of the former scenario: the value carries sufficient power to pull the subject into action. And while his efficacy does not completely disappear here, it is fundamentally dominated by the axiological content (and attraction) of the value. Wojtyła takes a critical view of the German philosopher’s position, and states its inadequacy in the formation of mature moral action. A lived experience of a value is important, but it is not enough. The axiological experience moves the person, and contains an extraordinary force motivating one to undertake a specific act. However, without the participation of reason, it can be misguided and even inadequate. A person has to visualise, and to some extent objectivise the lived value for it to become the object of rational evaluation. Wojtyła’s dispute with Scheler is not just a marginal discussion between two European thinkers, within the hermetic philosophical debate of the 20th century. Indeed, it is part of the perennial questions as to what morality is, what role it plays in human life, and to what extent human beings influence the realisation of moral good and evil. The debate can also be a kind of lens affording a better view of the essence of contemporary disputes concerning both morality and culture. The diminishing and marginalisation of reason (especially in the strong, metaphysical version) in various spheres of life is striking. The tension between the culture of feeling and the culture of thinking is discernible and must prompt a debate. Karol Wojtyła shows what shape such a debate could take, and that it could be enriching for the entirety of contemporary culture.
- PozycjaA triumph of science or a paradigm blowing its own trumpet?(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-12-30) Petryszak, Karol
- PozycjaAktualność charyzmatu franciszkańskiego w przepowiadaniu papieża Franciszka(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022) Włodarczyk, Egidiusz JarosławArtykuł stawia sobie za cel ukazanie aktualności charyzmatu franciszkańskiego w nauczaniu papieża Franciszka. Zarówno duchowość franciszkańska, jak i nauczanie papieża Bergoglio stanowią zagadnienia bardzo obszerne. Wskazanie wszystkich punktów wspólnych wymagałoby o wiele obszerniejszego opracowania. W tekście dokonano zestawienia najistotniejszych faktów i wypowiedzi papieża, które potwierdzają jego fascynację osobą św. Franciszka z Asyżu. Fakt, iż papież, żyjący 800 lat od czasów posługi św. Franciszka, obiera go jako patrona, wielokrotnie przywołuje jego osobę i słowa, ukazując je jako cenną wskazówkę dla współczesnego człowieka, świadczy o niezmiennej aktualności charyzmatu franciszkańskiego.
- PozycjaAn attempt at an evaluation of Philippa Foot’s conception of naturalistic virtue ethics(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-12-30) Zuziak, WładysławIn this article I present subsequent stages of the evolution of Ph. Foot’s conception. I point out that her concepts of morality, virtue and justice are detached from earlier visions of the world (ancient harmony, Christian divine order). At each stage of the evolution of her project, she is forced either to make arbitrary decisions or to make metaphysical assumptions. I emphasize that biological references in justifying the need for morality may be legitimate as long as we understand ethics as a practical science that aims to achieve practical goals (including the protection of the human species).
- PozycjaAnalogia jako odkrycie i narzędzie w myśleniu religijnym Jana Franciszka Drewnowskiego(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022-12-30) Wolak, ZbigniewAnalogia jest jednym z podstawowych sposobów zdobywania wiedzy i wyrażania jej za pomocą języka tak, aby zachować realizm i racjonalizm. Drewnowski zaproponował pojęcie analogii jako „formalnej odpowiedniości”. Później, gdy zajmował się filozofią praktyczną, ujmował analogię przy pomocy schematu przestrzennego. W artykule przedstawiono przykłady wykorzystania obu typów analogii w całym dziele Drewnowskiego, w szczególności w dziedzinie teologii. Porównano też zastosowanie analogii według Drewnowskiego i Bocheńskiego do opisu dogmatu Trójcy Świętej oraz przedstawiono metodę filozoficzną Drewnowskiego jako analogiczną do metody fizyki.
- PozycjaAntydemoniczny charakter sakramentu małżeństwa(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-06-30) Ficoń, MartaMałżeństwo podniesione przez Chrystusa do rangi sakramentu nie tylko jest odpowiedzią Boga na rozłam zapoczątkowany kuszeniem przez diabła w ogrodzie Eden, przywróceniem pierwotnej jedności i nierozerwalności, ale stanowi odzwierciedlenie wewnętrznego życia i miłości Trójcy Świętej, co umożliwia małżonkom życie w postawie całkowitego daru z siebie. Oparty na wierze, nadziei i miłości związek kobiety i mężczyzny uświęcony jest obecnością i stałym towarzyszeniem posłanego przez Ojca i Syna Ducha, dzięki czemu ich codzienne zmagania egzystencjalne i trudności w walce duchowej stają się możliwe do przezwyciężenia. Sakrament małżeństwa, wzorowany na ścisłym związku Chrystusa i Kościoła oraz realizujący to przymierze miłości, stanowi przestrzeń życia, modlitwy i dawania świadectwa o miłości Boga wobec małżonków. Jako taki jest skałą, o którą rozbijają się ataki sił ciemności.
- PozycjaBetween Geographical Sameness and Historical Selfhood: Identity of a Historical Community in Paul Ricoeur‘s Philosophy(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022) Kumorek, MichałProblem tożsamości wspólnot rozpatrywany w kontekście historycznym niesie wiele problemów. Do wyzwań, przed którymi stają historycy, zaliczyć należy również zagadnienie tożsamości wspólnoty. Jest ono poddane wielowątkowej dyskusji rozpościerającej się pomiędzy skrajnymi stanowiskami poszukującymi twardego rdzenia tożsamości a tymi, które postulują tożsamość nomadyczną lub zupełnie odmawiają jej jakiegokolwiek znaczenia. W nawiązaniu do myśli Paula Ricoeura w artykule zostanie postawiona hipoteza, że tożsamość wspólnoty może być rozpatrywana pomiędzy biegunami geograficznego „bycia tym samym” oraz historycznego „bycia sobą” w oparciu o wzorzec demografii oraz wzorzec pamięci wspólnoty. Nawiązują one do podstawowych, filozoficznych kryteriów tożsamości i umożliwiają historykom odniesienia do wielości aspektów mieszczących się w kryteriach geograficznych i historycznych. Badając te aspekty w sieci powiązań, historycy przypominają narratorów powieści, którzy nie tworzą przewidywalnej fabuły, ale uwzględniają sprzeczności, zwroty akcji i konflikty. Tym samym praca historyków nabiera znaczenia etycznego, wpływając na kształtowanie tożsamości wspólnoty, do której oni sami również przynależą.
- PozycjaBiblijne podstawy sakramentalnej interpretacji Listu św. Jakuba 5, 13–16(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022-06-30) Głuchowski, RobertSobór Trydencki określił sakrament namaszczenia chorych jako „prawdziwy i we właściwym znaczeniu tego słowa sakrament, ustanowiony przez Chrystusa naszego Pana i ogłoszony przez św. Jakuba Apostoła” (DS 1716). Określił również, że „starsi Kościoła”, których św. Jakub zaleca wezwać do namaszczenia chorego (Jk 5, 14), to „kapłani wyświęceni przez biskupa” (DS 1719). Autor niniejszego artykułu odpowiada na pytanie: jak pogodzić te twierdzenia ze współczesną wiedzą biblijną na temat Listu św. Jakuba 5, 13–16. Dziś wiemy bowiem, że List Jakuba powstał zaraz po połowie I wieku, gdy nie wykształciła się jeszcze kościelna hierarchia i nie funkcjonowało pojęcie sakramentu. Analiza dokonana jest w dwóch etapach. Pierwszym jest semantyczna analiza fragmentu 5, 13–16. Drugim etapem – bazującym na wnioskach analizy semantycznej – jest odpowiedź na pytanie: Czy obrzęd ukazany w tym fragmencie jest przez autora listu pojmowany jako szczególny ryt kontynuujący działanie Jezusa.
- PozycjaByt maksymalny(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-12-05) Olszewski, AdamZadaniem artykułu jest pobudzenie teologów i filozofów do badań nad pewnymi aspektami dowodu ontologicznego (OA). Po przyjęciu ustaleń terminologicznych i prezentacji ogólnych uwag dotyczących argumentu ontologicznego cytuję argument św. Anzelma z Proslogionu II w łacińskiej wersji oryginalnej oraz przekładzie polskim. Następnie, co jest „sercem” pracy, próbuję szkicowo zrekonstruować Tischnerowską wersję tego argumentu św. Anzelma i poddaję ją wstępnej krytycznej analizie. W dalszej kolejności podaję dwa ogólne rozumienia dowodu na istnienie Boga. Ostatnia sekcja pracy poświęcona jest interesującym, a nawet intrygującym spostrzeżeniom na temat pojęcia tytułowego – bytu maksymalnego.
- PozycjaCardinal Stanislaw Nagy’s Ecumenical Ecclesiology(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023) Napiórkowski, AndrzejThe systematic theology of the 20th and 21st centuries has experienced revolutionary changes. The tremendous effort of theologians – which was already evident on the eve of Vatican II to experience order and confirmation during its deliberations – is still bearing fruit today. It seems that interpretations of the Council’s teaching have now become more problematic than the doctrine of Vatican II itself. One of the great figures of the theological world is Prof. Stanislaw Nagy, whose create efforts were honoured with a cardinalate, and to whom we are all indebted. Indeed, it is worth discovering his difficult path from the pre-council rigorous spiritual and intellectual formation to formal apologetics, thus paving the way for fundamental theology in Poland during the Communist period, to the ecumenical commitment of the times of freedom. In this respect, it is not without reason to speak of his ecumenical vision of the Church.
- PozycjaCardinal Stanisław Ryłko – a Priest and a Highly Regarded Sociologist(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2024-04-02) Borutka, Tadeusz; Ciapka, AdamCardinal Stanisław Ryłko is a priest of the Archdiocese of Kraków, where he was brought up and educated. As a priest, he worked in the pastoral ministry and then studied not only in Poland, but also in Rome. As a sociologist, he taught at the Faculty of Theology of the Pontifical University of John Paul II in Kraków. He is the author of more than twenty publications in the above-mentioned areas of sociology. Since 1987 he has worked in the Holy See, first in the Polish Section of the Secretariat of State, and then in the Pontifical Council for the Laity. He has been raised to the dignity of Bishop and Cardinal. On 20 December 2016, Pope Francis appointed him archpriest of the Basilica of Saint Mary Major – Santa Maria Maggiore, one of the four papal basilicas of Rome.
- PozycjaCentralne instytucje wymiaru sprawiedliwości Kościoła według konstytucji apostolskiej papieża Franciszka „Praedicate Evangelium”(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022-12-30) Rozkrut, TomaszOd zakończenia soboru watykańskiego II kolejni biskupi rzymscy podejmowali się reformyKurii Rzymskiej. W 1967 roku uczynił to Paweł VI na mocy konstytucji apostolskiej Regimini Ecclesiae universae. W 1983 roku po promulgowaniu posoborowego kodeksu prawa kanonicznego podobnej reformy dokonał Jan Paweł II, ogłaszając w roku 1988 konstytucję apostolską Pastor bonus. W ślad za nimi poszedł również papież Franciszek, który zreformował aparat administracyjny Stolicy Apostolskiej na mocy konstytucji apostolskiej o Kurii Rzymskiej i jej służbie Kościołowi Praedicate Evangelium, która obowiązuje od 5 czerwca 2022 roku. Preambuła najnowszej konstytucji apostolskiej, jak i sformułowane zasady i kryteria służby w Kurii Rzymskiej ukazują ewangelicznego ducha reformy, którym winny być przepojone wszelkie jednostki kurialne, w tym instytucje sprawiedliwości. Zwyczajnymi instytucjami sprawiedliwości Kurii Rzymskiej są nadal: Penitencjaria Apostolska, Najwyższy Trybunał Sygnatury Apostolskiej i Trybunał Roty Rzymskiej, wzajemnie od siebie niezależne. Dokument zawiera doprecyzowania natury teologicznej i formalnoprawnej usprawniające prace kurialnych instytucji i ukierunkowujące je na „wspomaganie następcy Piotra w sprawowaniu jego najwyższego urzędu pasterskiego dla dobra i w służbie Kościoła powszechnego i Kościołów partykularnych”.
- PozycjaChange Readiness and Positive Orientation in Professional Helpers in the Polish Welfare System during the COVID-19 Pandemic(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023) Sordyl-Lipnicka, Barbara; Czechowska‑Bieluga, Marta; Zielińska, Patrycja; Krawczyk, RenataThe COVID-19 pandemic is undoubtedly a crisis situation, which means that the lives of persons experiencing it will never be the same as before. Professional helpers are faced with numerous challenges related to the change in their work flow, the need to modify strategies, work methods and tools, or to the switch from on-site to remote work. In this context, professional helpers’ resources are of considerable importance, as they constitute an important part of the welfare system. The analysis of the results of previous studies suggests that social workers’ change readiness and positive orientation not only may increase their professional effectiveness, but may even foster better quality of life. The present study investigated positive orientation and change readiness, as important predictors of professional functioning of persons in the sample group. The questionnaires were distributed among 189 professional helpers working in the Polish welfare system. The response rate was 98% (the final sample consisted of 185 persons) The results show that most subjects are characterized by the below-optimal levels of all the analyzed traits of the change readiness, but high and medium levels of positive orientation. The groups differed from one another in terms of adaptability (difference close to statistically significant). Change readiness and positive orientation may constitute important resources for professional helpers. Long service, being married, and a low level of change-readiness revealed in the presented study, may indicate that change-readiness is a general tendency in specific individuals, and is not dependent on the nature of changes themselves. The results may prompt a search for relations between personality factors and change-readiness.
- PozycjaCompetences of an RE Teacher/Catechist in the Opinion of Schoolchildren(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2024) Stala, Józef; Słotwińska, Helena; Mariański, Janusz; Osewska, Elżbieta; Rybarski, RadosławAn important issue addressed in the presented article is the competencies of the RE teacher/ catechist. Two main problems are posed, summarized in the following questions: What competencies should a teacher of religion/catechist have? What qualities, according to secondary school pupils, should have an RE teacher? An attempt to answer such questions was made on the basis of an analysis of the literature on the subject and the results of a nationwide quantitative and qualitative study of secondary school pupils in Poland. The basic concepts of competence are discussed, groups of competencies relevant to the profession of religion teacher are characterized. Also presented are the results of research on the opinions of secondary school pupils regarding the person of a religion teacher/catechist.
- PozycjaCztery kategorie analogii i ich relacja do zagadnienia paradoksu w myśli Hansa Ursa von Balthasara(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022) Wołowski, LechW artykule opisane zostały cztery kategorie analogii w refleksji Hansa Ursa von Balthasara: analogia entis, analogia fidei, analogia libertatis i analogia caritatis. Każda z tych kategorii została przeanalizowana w perspektywie towarzyszących jej paradoksów: paradoks jedności-wielości (nieudzielności-udzielności), paradoks universale concretum, paradoks wolności skończonej i nieskończonej, paradoks krzyża i zstąpienia do piekieł. Zasada analogii została tu skonfrontowana z metodą dostrzegania paradoksu i związanej z nim tajemnicy. Każde z zagadnień omówione zostało z uwzględnieniem źródeł myśli Balthasara (Anzelm, Przywara, Barth, de Lubac, von Speyr) i ze szczególnym uwzględnieniem jego oryginalnej refleksji. Pozwoliło to wyciągnąć wniosek dotyczący centralnego miejsca analogii miłości w koronnym dziele Balthasara, zwanym Trylogią.
- PozycjaCzy duchowny diecezjalny może pozwać prowincjała i prowincję przed sąd diecezjalny?(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-09-30) Karsten, KingaW tym artykule przedstawiony został kazus dotyczący kanonicznego prawa procesowego. Autorka odpowiada twierdząco na tytułowe pytanie: Czy duchowny diecezjalny może pozwać prowincjała i prowincję przed sąd diecezjalny? Przedstawia argumenty prawne oparte głównie na wykładani przepisów, uzasadniające ten pogląd.
- PozycjaCzy powinniśmy chcieć widzieć Boga wyraźniej? Szkic z aksjologii fenomenologii religii(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2022) Hołda, MiłoszWe współczesnej analitycznej filozofii religii toczy się dyskusja poświęcona zagadnieniu Bożej ukrytości. Główne pytanie, jakie w niej pada, brzmi: „dlaczego Bóg nie jest bardziej jawny?” Dyskusja ta posiada część wspólną z dyskusją toczącą się pod hasłem „aksjologia teizmu”. Główne pytanie tej dyskusji dotyczy kwestii, czy powinniśmy chcieć, aby Bóg istniał. Na skrzyżowaniu tych dwóch dyskusji sytuuje się tzw. aksjologiczna odpowiedź na problem Bożej ukrytości. Odpowiedź ta zawiera się w stwierdzeniu, że świat, w którym Bóg nie jest w pełni jawny, jest lepszy niż taki świat, w którym jawność Boga byłaby większa. W niniejszym artykule pójdę śladem zwolenników „aksjologicznej odpowiedzi” na pytanie o Bożą ukrytość. Przedmiotem mojego zainteresowania będzie pytanie: „czy powinniśmy chcieć widzieć Boga wyraźniej?” Podejmę więc problem, który zaliczyć można do obszaru „aksjologii fenomenologii religii”. Przewodnikami na drodze do znalezienia odpowiedzi na to pytanie będą analityczni filozofowie religii, a także Blaise Pascal i Joseph Ratzinger. Podejmę rozważanie nad sytuacją epistemiczną, w jakiej znajdują się „zwykłe” ludzkie byty i rozszerzę je o wątek chrystologiczny. Przedstawię argumenty na rzecz tezy, że nie powinniśmy chcieć widzieć Boga wyraźniej.
- PozycjaDaniela Dennetta naturalistyczno-ideologiczne spojrzenie na religię – kilka uwag opartych na metodologii i znaczeniu pojęć(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-12-05) Duk, AndrzejCzasy współczesne obfitują w różne teorie dotyczące religii. Dotyczy to także myśli amerykańskiego filozofa i kognitywisty Daniela Dennetta. Bazując na własnej wersji ewolucjonizmu, próbuje on przedstawić czytelnikowi teorię mówiącą, że religia jest zjawiskiem naturalnym i zanikającym. Niestety podstawy jego teorii nie są wolne od poważnych błędów. Nie rozumie on ponadto treści kryjących się pod klasycznymi terminami „Bóg” i „religia”, co sprawia, że w jego filozofii pojawia się silna tendencja do „ubóstwiania” i „absolutyzowania” tego, co określa mianem ewolucji czy natury. Można zatem uznać, że mimo iż odrzuca on tradycyjne rozumienie religii, to tendencje religijne są obecne w jego dywagacjach, a on sam jest jak najbardziej człowiekiem „pewnej wiary i zaufania”.
- PozycjaDepozyt wiary jako kryterium prawdziwości nauki Kościoła(Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2023-06-30) Szczurek, Jan DanielWe współczesnej teologii pojęcie depozytu wiary jest rzadko wykorzystywane. Celem artykułu jest wykazanie jego doniosłości w zachowaniu integralności przekazu apostolskiej wiary Kościoła. Pojęcie depozytu jest istotne ze względu na ciągłość i tożsamość nauczania apostolskiego, przyjętego od Chrystusa i przekazanego Kościołowi. Pozwala bowiem dokładniej określić granice pluralizmu teologicznego. W rozwoju teologii jest wiązane z apologetyką, a jej renesans sprzyja pogłębionym studiom nad jego znaczeniem dla wykazywania apostolskiego charakteru współczesnego nauczania Kościoła. Istotnym elementem tego pojęcia jest zaufanie okazywane przez deponenta (Chrystusa) depozytariuszowi (Kościołowi), które zobowiązuje do zachowania depozytu w stanie nienaruszonym. Stąd wynika wielka odpowiedzialność całego Kościoła i każdego katolika jako depozytariusza. Depozyt wiary rozumiany jako „suma dóbr zbawczych” (suma treści noetycznych i ontycznych) ma charakter sakralny w dwojakim znaczeniu: jest darem objawiającego się Boga i jest przechowywany w świątyni, którą jest każdy wierzący w Chrystusa. Stanowi rezerwuar niezmiennych dogmatów i „miejsce” do poszukiwania odpowiedzi na coraz to bardziej dociekliwe pytania wynikające ze zmieniających się nieustannie uwarunkowań życia człowieka. Depozyt wiary jest tą rzeczywistością, która może skutecznie pomóc w walce ze współczesnym kryzysem wiary i moralności katolickiej, a nawet tożsamości samego Kościoła.