Dylemat moralny w sytuacji ekstremalnej. Analiza decyzji bł. Józefa i Wiktorii Ulmów o udzieleniu schronienia Żydom w czasie II wojny światowej
Ładowanie...
Data
2024
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN czasopisma
Tytuł tomu
Wydawca
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Abstrakt
W ostatnim czasie szczególnie ważnym wydarzeniem dla Kościoła i ojczyzny była beatyfikacja Józefa i Wiktorii Ulmów wraz z ich siedmiorgiem dzieci. Błogosławieni małżonkowie, motywowani wiarą i ewangelicznym ideałem miłości bliźniego, w czasie II wojny światowej przyjęli pod swój dach ośmioro Żydów i przez niemal półtora roku udzielali im schronienia, świadomi istniejącego ryzyka i możliwych konsekwencji. Po ujawnieniu tego faktu, z rozkazu niemieckich władz okupacyjnych, 24 marca 1944 roku zostali rozstrzelani wraz z dziećmi oraz ukrywanymi Żydami. Choć postawa Józefa i Wiktorii Ulmów powszechnie uznawana jest za heroiczną i godną najwyższego podziwu, a jej słuszność Kościół potwierdził aktem beatyfikacji, pojawiają się również głosy krytyczne. Niektórzy oceniają ich postępowanie za przejaw nieodpowiedzialności i narażania własnej rodziny na niepotrzebne niebezpieczeństwo. Niniejszy artykuł przedstawia analizę decyzji bł. Józefa i Wiktorii Ulmów z perspektywy teologicznomoralnej w celu wyjaśnienia pojawiających się kontrowersji. Istotny problem — „chronić rodzinę czy ratować obcych?” — nie jest tu ujmowany w kategoriach konfliktu między moralnym obowiązkiem a działaniem fakultatywnym. Rozważania koncentrują się na dylemacie pomiędzy dwoma obowiązkami, gdyż głęboko zinterioryzowany ewangeliczny ideał miłości bliźniego Ulmowie uznali za swój moralny obowiązek. Niniejsza refleksja uzasadnia ich wysiłek zmierzający do realizacji dwóch wymagań moralnych — trudnych, ale możliwych do pogodzenia i spełnienia. Podjęcie tego wyzwania jest dowodem wielkości ich człowieczeństwa i heroizmu wiary.
Recently, a particularly significant — both for the Church and for our Homeland — has been the beatification of Józef and Wiktoria Ulma together with their children. The Blessed couple, motivated by their faith and the evangelical ideal of love for one’s neighbour, gave shelter to eight Jews and kept them under their roof even though they realized the risk they were taking and the possible consequences. On finding it out, German occupation authorities had them shot together with their children and the Jews on 24 March 1944. Although their attitude is universally acknowledged to be heroic and praiseworthy and its rightness has been confirmed by the Church through the Act of Beatification, occasionally opinions are voiced suggesting that the decision was irresponsible and that it exposed their family to danger. This article presents an analysis of the decision by the Blessed Józef and Wiktoria Ulma from the moral theology perspective and is aimed at clarifying the controversy. By placing the core of the problem of whether “to protect one’s own family or rescue others” not on the axis of the conflict between moral duty and a facultative action, but in the area of the dilemma between two duties (the Ulmas’ deeply interiorized evangelical ideal of love for one’s neighbour was for them a moral duty as well), the present study justifies their effort to simultaneously fulfil two moral challenges, arduous but likely to be reconciled and fulfilled. Facing this challenge is testimony to the enormity of their humanity and the heroism of their faith.
Recently, a particularly significant — both for the Church and for our Homeland — has been the beatification of Józef and Wiktoria Ulma together with their children. The Blessed couple, motivated by their faith and the evangelical ideal of love for one’s neighbour, gave shelter to eight Jews and kept them under their roof even though they realized the risk they were taking and the possible consequences. On finding it out, German occupation authorities had them shot together with their children and the Jews on 24 March 1944. Although their attitude is universally acknowledged to be heroic and praiseworthy and its rightness has been confirmed by the Church through the Act of Beatification, occasionally opinions are voiced suggesting that the decision was irresponsible and that it exposed their family to danger. This article presents an analysis of the decision by the Blessed Józef and Wiktoria Ulma from the moral theology perspective and is aimed at clarifying the controversy. By placing the core of the problem of whether “to protect one’s own family or rescue others” not on the axis of the conflict between moral duty and a facultative action, but in the area of the dilemma between two duties (the Ulmas’ deeply interiorized evangelical ideal of love for one’s neighbour was for them a moral duty as well), the present study justifies their effort to simultaneously fulfil two moral challenges, arduous but likely to be reconciled and fulfilled. Facing this challenge is testimony to the enormity of their humanity and the heroism of their faith.
Opis
Słowa kluczowe
bł. rodzina Ulmów, dylemat moralny, miłość bliźniego, sytuacja ekstremalna