Człowiek w relacji do innych istot na Ziemi. Trendy współczesne
Ładowanie...
Data
2021
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN czasopisma
Tytuł tomu
Wydawca
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Wydawnictwo Naukowe
Abstrakt
Filozofowie, ekolodzy i behawioraliści domagają się poparcia dla Deklaracji praw waleni. Uważają, że delfiny i wieloryby są wystarczająco inteligentne, aby uzasadniać stosowanie wobec nich tych samych zasad etycznych co wobec ludzi. Wniosek oparty jest na wieloletnich badaniach, które wykazały, że delfiny i wieloryby mają duże i złożone mózgi, a także samoświadomość zbliżoną do poziomu ludzkiego. Deklaracja o prawach i wolności delfinów i wielorybów została zaprezentowana na corocznym spotkaniu American Association for the Advancement of Science, które odbyło się w kanadyjskim mieście Vancouver. To największa konferencja naukowa na świecie. Trwa akcja zbierania podpisów poparcia dla tej inicjatywy.Eksperci uważają, że delfiny i wieloryby, niebędące istotami ludzkimi, są „osobami” w filozoficznym tego słowa znaczeniu, a to już samo w sobie każe poważ-nie zastanowić się nad stosunkiem do nich. Profesor etyki Tom White z Loyola Marymount University w Los Angeles, autor książki In Defense of Dolphins: A New Moral Frontier, uważa, że delfiny nie są ludźmi, ale są osobami. Jego zdaniem nauka pokazała, że indywidualność i samoświadomość nie są już cechami właściwy-mi wyłącznie człowiekowi. A pociąga za sobą różne konsekwencje. Deklaracja, która została pierwotnie uzgodniona w maju 2010 roku, zawiera między innymi następujące postulaty: „zwierzęta z rodziny waleni nie mogą być trzymane w nie-woli i eksploatowane, być poddawane okrucieństwu, pozbawiane swojego środo-wiska naturalnego”; „nie są one własnością żadnego państwa, korporacji, grupy ludzi czy jednostki”. W dokumencie stwierdza się również, że „prawa, wolności i normy określone w tej deklaracji muszą być chronione zgodnie z prawem międzynarodowym i krajowym”. Laurie Marino z Emory University w Atlancie wyjaśnia, w jaki sposób postęp naukowy pomógł zmienić nasz sposób myślenia o mózgu waleni. Według niej mózg delfinów i wielorybów był początkowo przedstawiany naukowcom jako ogromna amorficzna masa, która nie posiadała znaczącej inteligencji i złożoności. Okazało się, że ich mózgi są nie tylko ogromne, ale także nisamowicie złożone, a ich złożoność jest porównywalna z naszymi mózgami. Delfiny mają poczucie swojej tożsamości, potrafią rozpoznać siebie w lustrze. Ewolucja gatunku i siedliska w naturalny sposób doprowadziły do wyjątkowej kombinacji świadomych cech delfinów. Są to niewątpliwie zwierzęta o złożonej organizacji, a natura ich inteligentnego zachowania niewiele różni się od naczelnych, słoni i krukowatych. Z punktu widzenia nauki ustalenie, które zwierzę jest osobą, a które nie, okazuje się filozoficznym ćwiczeniem. Indie są krajem, w którym od dawna istnieje koncepcja osobowości nieludzkich. W XXI wieku w niektórych krajach zwierzęta zaczęły otrzymywać podstawowe prawa. W 2008 roku parlament Hiszpanii poparł pomysł przyznania takiego statusu małpom człekokształtnym, a Szwajcaria przyjęła bezprecedensową usta-wę o prawach zwierząt. Etyczny stosunek do przyrody staje się ważnym krokiem w rozwoju cywilizacyjnym. I nie chodzi tu jedynie o zwierzęta, ale o samych ludzi. Rozpoznając osobowości delfinów, nie tylko przezwyciężamy oczywiste ludzkie okrucieństwo, ale także wychodzimy poza antropocentryczne postrzeganie świata. Jeśli marzymy o tym, by kiedyś stać się cywilizacją pozaplanetarną, gotową do komunikowania się z Wszechświatem, musimy zrozumieć, jak ewoluuje świadomość w różnych warunkach fizycznych. Powinniśmy również nauczyć się kontaktować z tymi, którzy żyją z nami na Ziemi.
Opis
Słowa kluczowe
deklaracja praw waleni, etyka, istoty inteligentne, ekologia