Od epistemologii do doksologii. Wybrane aspekty filozofii nauki ks. abp prof. J. Życińskiego
Ładowanie...
Data
2016
Autorzy
Tytuł czasopisma
ISSN czasopisma
Tytuł tomu
Wydawca
Abstrakt
W pracy przedstawiono wybrane problemy, jakie składają się na naukowy program ks. abp. prof. Józefa Życińskiego. Zaprezentowane zostały niektóre punkty dzieła biskupa poprzez ukazanie ich związku, zarówno z filozofią nauki, jak również ideą, która głosi, iż struktura współczesnej rewolucji
metanaukowej zdaje się oscylować od arystotelesowskiej (pewnej i koniecznej) episteme, w kierunku platońskiej (probabilistycznej) doksa.
Szczegółowo pokazano, w jaki sposób na drodze oryginalnej i twórczej polemiki z neopozytywizmem, Życiński konstruował poszczególne punkty, które składają się na jego naukowe dzieło. Zaprezentowane analizy (na przekór neopozytywistycznemu rygoryzmowi), wykazały konieczność zachowania semantycznej, oraz pragmatycznej struktury opisu języka. Między innymi, w oparciu o słynną pracę Tarskiego, zatytułowaną: „Koncepcja Prawdy w Językach Nauk Dedukcyjnych”, dowiodły one również, iż Życiński, obok zachowania rangi klasycznej koncepcji filozofii i metafizyki, zmierzał zarazem ku odrodzeniu znaczenia klasycznej koncepcji prawdy. Przedstawiona analiza dowiodła, iż budując swą myśl, w charakterze polemiki wobec epistmetycznych założeń „Koła Wiedeńskiego” i neopozytywizmu, jednocześnie doceniał on wpływ dobrej polskiej tradycji filozoficznej, jaką była lwowska – warszawska szkoła filozoficzna. Następne analizy, przeprowadzone na podstawie zbadania pewnych wybranych, pośrednich pomiędzy neopozytywistycznym
naturalizmem, a teistycznym fundacjonizmem - przykładach, przesądziły o znaczeniu pierwotnego ontologicznego wymiaru pewnych cech języka wiary. Dowiodły one również niskiej skuteczności, a zarazem wręcz surrealistyczności, jaka nieodparcie zdaje się towarzyszyć fundacjonistycznej ekstrapolacji pewnych zarówno neopozytywistycznych, jak i falsyfikacjonistycznych, rozwiązań.
Z kolei, efekty analiz niektórych metalogicznych twierdzeń, (Tarskiego o Prawdzie, twierdzenia Gӧdla o niezupełności, i twierdzenia Lӧvenheima – Skolema) wbrew pewnym neopozytywistycznym (epistemetycznym) postulatom, wykazały ontologiczną możliwość istnienia poetyckiego i estetycznego aspektu rzeczywistości i wtórną wobec niej, językową szansę dokonania jej opisu za pośrednictwem liberalnych środków stylistycznych (takich jak : mit, dramat czy parabola). Analiza ostatniego z tych twierdzeń, pozwoliła też na szczegółowe zrekonstruowanie schematu powstania i funkcjonowania projektu analitycznej ontologii biskupa. Projekt analitycznej ontologii, wraz z ideą odrodzenia metafizyki, są kolejnym punktem naukowego dzieła Życińskiego.
Wyniki uzyskane w III rozdziale pracy, poświęconemu funkcjonowaniu rozmaitych odmian racjonalności na gruncie naukowego dzieła biskupa, skoncentrowane przede wszystkim na podkreśleniu znaczenia racjonalności poznawczej, wraz z typową dla niej problematyką sporu pomiędzy realizmem i idealizmem (czy instrumentalizmem) wykazały, iż zaakceptowany przez Życińskiego realizm umiarkowany (szczególnie zaś zaproponowany przez Niego realizm konstruktywny), de facto zostały wykształcone na drodze konfrontacji z szeregiem rozwiązań (czasem również przedzałożeń) akcentujących w gruncie rzeczy znaczenie antyrealistycznej podmiotowości czy subiektywizmu.
W celu zaprezentowania problematyki poruszanej w niniejszej pracy, czyli przedstawieniu niektórych punktów naukowego dzieła J. Życińskiego, posłużono się metodą krytycznej analizy jego wybranych pism.
Opis
Słowa kluczowe
K. R. Popper, M. Heller, P. K. Feyerabend, H. DeLong, K. Gӧdel, A. Tarski, T. Skolem, L. Lӧvenheim, P. Bridgman, H. Putnam, metanuaka, twierdzenia limitacyjne, ekstrapolacja, realizm konstruktywny, analityczna ontologia, logistyka, przedzałożenia